Grudziądz - najniższa mała architektura miasta znika z powierzchni ziemi.

 Grudziądz -  najniższa mała architektura miasta ( Róża wiatrów)

                      Znika z powierzchni ziemi.

          

 

      Idąc w kierunku ul. Toruńskiej z ul. Sienkiewicza, zatrzymałem się na chwilę na centralnym punkcie Placu 23 Stycznia. I co zobaczyłem?

W pobliżu  rozebranej już  charakterystycznej dla Grudziądza i urokliwej dla  mieszkańców budowli  tzw. „jaja”, zwróciłem uwagę na fatalny stan nawierzchni  na całym terenie Placu   (dawnej drogi brukowej  ) – służący dzisiaj mieszkańcom, jako  postój Taxi.  Nie byłoby nic w tym dziwnego, wszystkie ulice w tym rejonie są  już w  fatalnym stanie. Pomyślałem, że kolejny zabytek znika z powierzchni ziemi naszego miasta Grudziądza. Plac jest najbardziej uczęszczanym miejscem przez nie tylko grudziądzan.·Aleja  23 Stycznia jest  ewidentnym  przykładem zanikającej  już  w Grudziądzu najniższej małej  architektury - to jest sztuki brukarskiej. Trzeba  docenić  trud w układaniu kostki brukowej w roku 1909  przez prawdziwych brukarzy. W motywie  składanki z  kostki brukowej  odczytujemy  różę  kompasową, zwaną też  zwyczajowo  różą wiatrów. Wybrukowano w centralnym  miejscu placu z  kostki granitowej  i bazaltowej. Patrząc z góry  można podziwiać jej piękno.  (Część róży zniknęła bezpowrotnie.) Stan zachowania na dzień dzisiejszy jest widoczny na załączonych fotografiach. Czas upływa, zniszczenia stopniowo postępują,  naprawa  amatorska, by w końcu  można było rozebrać całkowicie i  zabytek zniknie z powierzchni ziemi.
Grudziądz  jest nielicznym a może jedynym miastem, posiadającym taki zabytek. Otaczało go ozdobne  obramowanie  na obrzeżach, tak zwana  bordiura. Można przyjąć, że  grudziądzka Róża Wiatrów została wybrukowana  w celu wyznaczenia  środka  miasta, upiększenia najważniejszej ulicy lub określenia kierunków stron świata pilotom wojskowym stacjonującym w naszym garnizonie.

                 Nazwa wydaje się niezwykle romantyczna, tak samo jak jej graficzne przedstawienie. A czym tak naprawdę jest dobrze nam znana ze słyszenia i widzenia róża wiatrów?

Róża wiatrów, inaczej róża kompasowa, to okrągła tarcza z podziałką stopniową lub rumową i kierunkami zaznaczonymi według stron świata. Była ona nanoszona na mapy morskie i za jej pomocą wskazywane były kierunki wiatrów. Żeglarze stosowali ją jeszcze przed wprowadzeniem kompasów magnetycznych, która ostatecznie wyparła różę wiatrów w tej postaci. Dlatego też późniejsze pojawianie się róży wiatrów w różnych źródłach było aspektem czysto estetycznym.
Nazwa ta odnosi się również do graficznego przedstawienia statystyk dotyczących kierunku wiatru i prędkości wiatrów, występujących w różnych miejscach na kuli ziemskiej.

Pierwsze róże wiatrów pojawiały się na mapach żeglarskich już w starożytności, w czasach Etrusków. To oni, jako pierwsi zaczęli stosować różę wiatrów, choć oczywiście w nieco bardziej prymitywnej formie.
Rozróżniamy kierunki świata i kierunki wiatrów główne i pośrednie:
Północ (Pn)/North (N)
Północny-wschód (Pn.-Wsch.)/North-East (NE)
Wschód (Wsch.)/East (E)
Południowy-wschód (Pd.-Wsch.)/South-East (SE)
Południe (Pd.)/South (S)
Południowy-zachód (Pd.-Zach.)/South-West (SW)
Zachód (Zach.)/West (W)
Północny-zachód (Pn.-Zach.)/North-West (NW).

W takiej właśnie formie funkcjonują po dziś dzień. Wiemy przecież, skąd wieje wiatr, a nie dokąd.